1926 Türkiye Cumhuriyeti Devlet Salnamesi Zonguldak

Bu çalışma Bartın'ın ayaklı kütüphanesi Sayın Çetin ASMA'nın Bartın Halk Gazetesindeki köşesinden alınmıştır.

1926 Türkiye Cumhuriyeti Devlet Salnamesi Zonguldak Bölümü (1)

Salname Farsça bir kelimedir. Tarihi kaynak olarak büyük önem taşıyan Salnameler Devlet veya özel kuruluşlar tarafından yayınlanır. İlk resmi Salname Tarihçi Hayrullah Efendi, Ahmet Vefik Paşa ve Ahmet Cevdet Paşa’nın 1847 yılında birlikte çalışmaları sonucunda yayınlanmıştır. Cumhuriyet Devrinde ise 1925 – 1941 yılları arasında Devlet Salnameleri yayınlanmış olup sonra da bunların yerini Salname niteliği taşıyan yıllıklar almıştır.
Özel Kütüphanemizde bulunan kitaplar arasında Cumhuriyet’in ilk yıllarında (1926) yayınlanan Türkiye Cumhuriyeti Devlet Salnamesi bulunmaktadır. Bu salnamenin baş ve son sayfaları olmamasına rağmen bunun 1926 yılında yayınlandığını araştırarak bulduk. Her sayfanın başında Türkiye Cumhuriyeti Devlet Salnamesi yazısı bulunmaktadır.
Bu Salname 23,5* 16 ebadında olup 1. sınıf sarı hamur kâğıda basılmıştır. Bu Salname Türkiye Cumhuriyeti bütün vilayet ve ilçeleri kapsayan ve her bölgenin haritası bulunan kıymetli bir eserdir. Bu eserin 634 ve 638 sayfaları arası Zonguldak Vilayeti ve Ereğli, Bartın, Devrek ilçeleri ile ilgili istatistikî Bürokrasi Vs. bilgileri yer almaktadır. İleriki yıllarda Zonguldak ve çevresi hakkında kitap yazmak isteyen ve araştırmacılar için faydalı olacağından Osmanlı Türkçesinden günümüze çevirerek bu bilgileri sizlere sunuyoruz. Yazı içinde geçen Hicri yıllar şimdiki Miladi yıla çevrilerek karşılarında gösterilmiştir. Yazının üslubuna dokunulmadan aynen olduğu gibi yayınlıyoruz.
Zonguldak Vilayeti
Zonguldak Vilayeti’nin vaziyet ve ahvali umumiyesi
Zer-i ekilen arazi miktarı ve elde edilen mahsulatı- validat-ı umumiye ve hususiyesi- Beldiye validat-ı ve nüfus-u umumiyesi – cemiyetler, şirketler ve faydaları- bir senenin zarfında vuku bulan ceraim-i mütenevvi- a- Ereğli, Bartın ve Devrek kazalarının vaziyet-i umumiyeleri- vilayet dahilindeki ormanların miktarı ile istihsal edilen kömür miktarı ve ihracatı- memuriyenin sıfatı memuriyetleri ve esamisi.
Zonguldak Vilayeti’nin vaziyet ve ahvali umumiyesi
Zonguldak Vilayeti: merkezi kazaya olan Zonguldak kasabası ile Ereğli, Devrek ve Bartın kazalarından müteşekkirdir. Zonguldak Kazası 71 adet kariyeye ihtiva eder, Nüfusu umumiyesi 29.412’dir. Bu kaza dahilinde Nahiye teşkilatı olmadığından tekmil kariyeler kazaya tabiidir. Arazisinin kabileyeti zirayiyesi bire ( 5-6) nispetindedir.
Bir senede 114, 910 dönüm yulaf, 303- 236 dönüm mısır, 28,042 dönüm darı, 186,283 dönüm buğday, 103,256 dönüm arpa, 37,978 dönüm kapuca ki cem’an 773, 705 dönüm ziraatı vardır.
Umumiyet itibarı ile zer’i edilen arazi miktarı 1 milyon dönümdür. Zonguldak Vilayetinin validat-ı hususiyesi 359,950 adet liradır. Yalnız merkezi kazada 9 adet muhtelif cins fabrika vardır. Zonguldak kazasının 341 senesi (1925) belediye validat-ı 72,824 adet liradır. Vilayette 4 milyon sermayeli “ Ereğli Şireketi” ile 400 milyon sermayeli “ Maden Anonim Şirketi” 2 milyon 635 lira sermayeli “ Karbonaj Rauni Dübendir” Ereğli Şirketleri vardır.
Vilayetin 339 (1922) ve 340( 1923) seneleri maden kömürü istihsalatı ve imraratı: 339
( 1922) senesindeki istihsalatı 830,910 olup bununda ismanı 4,985,000 adet liradır. Bu miktardan 597, 404 ton kömür ihraç edilip bu da 4, 180,000 adet lira kıymetindedir. 340 (1923) senesi istihsalatı da 6,192,000 adet lira kıymetinde, 1, 032,400 ton kömürdür, ihraç edilen 702,812 ton kömürün kıymeti 4, 919,000 adet liradır.

ORMANLAR: Vilayet ormanları takviben 300 bin hektar vüsatindedir. Bunlardan senevî otuz bin metre mikeb kereste ve maden sütunu istihsal olunur. Bunun 10 bin metre mükebi kereste olarak İstanbul’a ve diğer Limanlara ihraç olunur. Mütebakisi maden sütunu olarak kömür madenlerinde sarf olunur. Maden sütunu ve kerestenin kıymeti tahminen yarım milyon lirayı mütevacizdir. Bartın kasabasında 3 kereste fabrikası ve Ereğli kazasında da hızarlar vardır.
Vilayetin yumurta ihracatı, beher sandığı 14.000 olmak üzere 20.000 sandık raddesindedir. Kıymeti takriben sekizyüzbin liradır.
Bundan maada seneliği yüz bin kilo raddesinde tütün ve elli bin kilodur. Ve 25.000 bin adet av dersi ve 50.000 bin kilo kuru sebze ve meyve ihraç olunur. Zonguldak ve mülhakatında 29 adet muhtelif cemiyet mevcut olup belli başlı olanlar, Halk Fırkası, Hilali Ahmer ( Çocuk Esirgeme Kurumu), Türk Ocağı, Tayyare ve Muallimler ( Öğretmenler) Birliği Cemiyetleridir.
Zonguldak, Ereğli, Bartın ve Devrek kazalarında birer Ticaret Odası vardır. Vilayet mülhakatı da 256 mevcutlu 1 ve 3954 mevcutlu 74 adet ilk erkek mektebi, 830 mevcutlu 9 adet ilk kız mektebi ile 79 mevcutlu 2 Fransız Erkek mektebi ve 39 mevcutlu 1 kız Fransız mektebi vardır. Bunlara ilaveten 5 Eylül 1341( 1924) tarihinden itibaren açılacak olan 15 adet erkek ve 1 kız mektebi ile beraber cem’an 103 adet mektep ve 4902 adet talebe mevcuttur.

1926 Türkiye Cumhuriyeti Devlet Salnamesi Zonguldak Bölümü (2)

EREĞLİ KAZASI: 121 Kaddı Karriye’ye havi ve 40882 nüfusu vardır. Bu kazada Nahiye Teşkilatı yoktur. Ereğli Belediyesi’nin validatı 18.150 adet liradır. Merkezi kazada bir ticaret odası vardır.

BARTIN KAZASI: 2 nahiye merkezi, 212 adet karriyeden müteşekkil olup nüfusu umumiyesi 62.541’dir. Bu kazaya merbud ikinci sınıf ( Amasra) nahiyesine 7967 nüfuslu, 38 karriye ve üçüncü sınıf ( Kurucaşile) nahiyesine dahi 7479 nüfuslu 37 karriye merbuddur. Mütebaki 137 karriye doğrudan doğruya kaza merkezine bağlıdır. Bartın kazasının seneliği belediye validatı 27.082 adet liradır. Merkezi kazada bir ticaret odası mevcuttur.,

DEVREK KAZASI: birinci sınıf ( Çaycuma) yine birinci sınıf (Tefen) nahilerinden ve 124 adet karriyeden müteşekkil olup nüfusu umumiyesi 51.913’dür. ,işbuğ 24 karriyeden 12.519 nüfuslu 22 karriye ( Çaycuma) nahiyesine 11.603 nüfuslu 28 karriye dahi ( tefen ) nahiyesine merbud olup mütebaki 64 karriye dahi Devrek merkezsine bağlıdır. Devrek kazasının bir senelik belediye validatı 5447 adet liradır. Merkezi kazada bir ticaret odası mevcuttur.

Zonguldak Vilayetinin mea mülhakat mecmu-u nüfusu ve Ereğli olmak üzere 184.741’dir. 1340 (1924) senesi Temmuzunda 1341 (1925) Temmuzuna kadar vilayet dâhilinde 1742 adet ceraim-i mütenevia( suçlar, olaylar) vuku bulmuştur. Vilayetin ahalisi çalışkan olup umumu vaziyeti sıhıyyesi ( toplumun sağlık durumu) iyidir.

Münteşir gazete ve mecmualar

Zonguldak Gazetesi: 22 Mart 1339 ( 1923) tarihinde tahsis edilmiştir. hafta da bir gün yayınlanır. Sahibi ve baş muhariri Tahir Karauğuz Bey’dir. Orhan Şaik ( Gökyay), Faik Nihat Sezai ve Hüseyin Fehmi Bey ( İmer) heyeti taharriyesindedir ( yazı kadrosu). Adedi tab-ı 950 olup kendi matbaası vardır.

Bartın Gazetesi: Bartın Gazetesinde 6 Eylül 1924 tarihinde tahsis edilmiş olup iktisadi, iştimai, edebi mahiyette olmak üzere hafta da bir defa yayınlanır. Sahibi imtiyaz ve baş muharriri İbrahim Cemal ( Aliş) Bey’dir. Hüseyin Cevdet (Çakıoğlu), Dr. Mithat Salim, İhsan Kami Beyler heyeti taharriyesindedir ( yazı kadrosu). Gazetenin kendi matbaası yoktur. Adedi tab-ı ( baskı adedi) 700’dür.

Zonguldak Vilayeti ve Kazalarında Memurlar ve İsimleri

Vali; Mustafa Reşat Bey, Muhasebeci; Halil Bey, Tahrirat Müdürü; Mehmet Nuri Efendi, Müftü; İbrahim Hakkı Efendi, Mahkem-i Aliye Reisi; Bekir Fahri Bey, Cinayet Müddei Umumiyesi; Abdul Kadir Bey, Mahkem-i Asliye Umumiyesi İbrahim Bey, Mahkeme Azaları; Hüseyin Kazım Bey, Mahkeme Mülazımı; Mehmet Hamdi Efendi, Memur Efendi; Mustafa İrfan Efendi, Mahkeme mustandık ( Sorgu Hakimi); Reşat Efendi, Jandarma Kumandanı; Binbaşı Mehmet Fikri Bey, Polis Müdürü; Nurettin Bey, Maarif Müdürü ( Milli E.ğ.t Md.); Sabit Bey, Sıhıyye Müdürü ( Sağlık Md.); Saffet Bey, Muhasebeyi hususiyesi; Mehmet Cami Efendi, Tapu Müdürü; Fuat Efendi, Eytam Müdürü ( Çocuk Esirgeme Kurumu Müdürü) ; İsmail Efendi, Orman Müdürü; Tahsin bey, Nüfus Müdürü; Mustafa Kemal Efendi, Tahliye Hane Müdürü ( Ceza ve tevkif evi Müdürü) Arif Bey, Ser Müdürü( Baş Mühendis); Mehmet Emin Bey, Muhasebe Mümeyyizi ( Kasa Sorumlusu); Tevfik Bey, Validat Mümeyyizi ( Gelir) ; Mehmet Niyazi Bey, Belediye Reisi; Ahmet Hulisi Efendi

Ereğli Kazası: Kaymakam; Ecved Bey, Mal Müdürü; Ahmet Rıza Bey; Müftü; Mehmet Efendi, Mahkemi Reisi Asliye ; Sururi Bey,, Mahkeme Müddeiyi Umumiyesi; Mehmet İzzet Bey, Mahkeme Azası; Münir Bey, Mehmet Hulusi Bey, Mahkem Reisi Mülazımı; Hüsamettin Efendi,

Bartın Kazası: Kaymakam; Arif Bey, Mal Müdürü; Müftü; Hacı Mehmet Rıfat Efendi, Mahkemi Asliye Reisi; S. K. Bey, Cinayet Müddeimi Umumiyesi; Nazmi Bey, Mahkemi Asliye Umummiyesi İhsan Kami BEY, Mehmet Hakkı Efendi, Mahkeme Azası Mehmet Cabir, İsmet Bey Mahkeme Mülazımı; Hasan Tahsin Efendi, Emin Nami Efendi, Süleyman Sırrı Efendiler Mustandık ( Sorgu Hakimi); Adem Fahrettin Efendi

Devrek Kazası: Kaymakam; Galip Bey, Mal Müdürü Mehmet Hakkı Efendi, Müftü Mehmet Tahir Efendi, Mahkemei Asliye Reisi Ali Galip Bey, Mahkeme Müddeiyi Umumiyesi; Mehmet Garip Bey, Mahkeme Azası; Ahmet Cevdet , Süleyman Şükrü Beyler, Mustandık ( Sorgu Hakimi) Şükrü Bey

Cumhuriyet’in ilk yıllarında vilayetimiz olan Zonguldak ve 1924 yılında vilayete bağlanan Bartın ilçesi ve Ereğli, Devrek bölgelerini de alan 1925 yılında Türkiye Cumhuriyet’i Devlet Salnamesi (Yıllık)’nin sayfaları arasındaki bu bölümü araştırmacılara faydalı  olmak üzere günümüz Türkçesine çevirerek sizlerle paylaştık.



 

Yorumlar

Bu blogdaki popüler yayınlar

KDZ.EREĞLİ İLE İLGİLİ KİŞİ, LAKAP,YER ADLARI VE DEYİMLER

ZONGULDAK DOĞUMLU TÜRK POPU’NUN İLK STARLARINDAN AY-FERİ

BİR İSYANIN ANATOMİSİ;DEVREKLİ SAHTE KADIN PEYGAMBER DUDU HATUN İSYANI İLE KIZLAR DERESİ EFSANESİNİN BAĞLANTISI